1. Strona główna
2. Blog AgendaPro Health
3. Jak wygląda postęp prac nad szczepionką przeciwko ...

Nie ma co do tego wątpliwości: koronawirus zmienił świat na zawsze. Od połowy marca 2020 roku większość świata została objęta prewencyjną kwarantanną w mniejszym lub większym stopniu, w zależności od liczby zdiagnozowanych przypadków i poziomu zagrożenia w poszczególnych krajach. Tym samym duża liczba osób została zmuszona do pozostania w domach i unikania wszelkich publicznych zgromadzeń, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Jednak w trakcie tego kryzysu zdrowotnego jednym z głównych zmartwień jest to, kiedy powstanie szczepionka na tego wirusa i czy świat będzie mógł wrócić do normalności?

Poznaj trochę COVID-19 czyli koronawirus: czym jest, jak się przenosi i jakie są jego objawy.

Po pierwsze, COVID-19 (skrót zgodnie z nazwą w języku angielskim, coronavirus disease 2019) lub koron awirus, to choroba zakaźna, która została wykryta po raz pierwszy w grudniu 2019 roku w mieście Wuhan w Chinach. Pomimo kontrowersji dotyczących jego pochodzenia i daty pierwszego prawdziwego przypadku, prawda jest taka, że 31 grudnia 2019 r. rząd chiński zaalarmował Światową Organizację Zdrowia (WHO) o przypadkach zapalenia płuc zdiagnozowanych w tym samym mieście, wszystkie spowodowane nieznanym wirusem o wspólnym mianowniku: osoby dotknięte chorobą miały ciężkie zapalenie płuc. Do 30 stycznia 2020 roku WHO ogłosiła stan zagrożenia zdrowotnego, a 11 marca 2020 roku został on uznany za pandemię. Do 26 marca 2020 r. na całym świecie było już ponad 500 000 przypadków: rozprzestrzenianie się nastąpiło już prawie na całym świecie, a od połowy marca większość dotkniętych terytoriów zaczęła wdrażać środki izolacyjne.

COVID-19 to w skrócie choroba zakaźna wywołana przez wirus SARS-CoV-2, którego pochodzenie jest do tej pory nieznane. Nomenklatura COVID-19 została ustalona przez WHO w dniu 11 lutego 2020 r. z zamiarem uniknięcia odniesienia choroby do jakiejkolwiek kultury, przemysłu, żywności lub zwierzęcia w sposób pejoratywny.

Pomimo badań i dostępnych informacji, istnieje pewne zamieszanie dotyczące oznak i objawów choroby. Chociaż jest to prawie nieznany wirus z niewielką pewnością co do jego natury, a nawet sposobów przenoszenia, jasne jest, że przenoszenie choroby następuje (w większości) z osoby na osobę, gdy osoba wdycha kropelki, które mogą być uwolnione od zakażonej osoby poprzez mowę, oddychanie, kaszel lub kichanie. Podobnie, wirusem można się również zarazić poprzez dotykanie skażonych powierzchni przez ręce, a następnie dotykanie ludzkich błon śluzowych. Większość zakażeń pochodzi od pacjentów objawowych, chociaż nie wykluczono możliwości zakażenia przez pacjentów bezobjawowych lub pacjentów w okresie inkubacji, który wynosi od 2 do 14 dni.

Istnieje wiele niejasności dotyczących oznak i objawów. Wirus ten jest jeszcze w dużej mierze nieznany, dlatego nie ma dużej pewności co do jego natury. W każdym przypadku do głównych objawów osoby zakażonej należy gorączka (w 87,9% przypadków), suchy kaszel (67,7% przypadków), zmęczenie (38,1% przypadków), flegma (w 33,4% przypadków) i duszności (18,6%). W mniejszym stopniu następują inne objawy, takie jak ból mięśni lub stawów, ból gardła lub głowy, dreszcze, nudności lub wymioty, niedrożność nosa, biegunka i przekrwienie spojówek.

Natomiast najwięcej przypadków występuje między 30 a 80 rokiem życia, a odsetek ciężkości rozkłada się następująco: 80% dla przypadków łagodnych, 15% dla przypadków ciężkich i 5% dla przypadków bardzo ciężkich.

Szczepionka COVID-19: wyzwanie na przyszłość

Jednym z głównych postulatów lub obaw ludności świata jest znalezienie szczepionki na tę chorobę, ponieważ jest to wirus wysoce zakaźny i może prowadzić do poważnych powikłań u osób cierpiących na tę chorobę. Do tej pory wiele krajów wprowadziło środki ograniczające i izolujące społecznie, które dotknęły niemal wszystkich: zawieszone imprezy sportowe, koncerty, a także zmiany w dynamice pracy i nauki, a w najgorszych przypadkach utrata pracy i znaczny spadek siły nabywczej ludzi.

Aby zaradzić tej sytuacji, Światowa Organizacja Zdrowia zebrała grupę ekspertów w celu opracowania projektu badawczego, którego główne cele lub punkty ciężkości są następujące: pochodzenie i historia koronawirusa oraz jego przenoszenie, jego epidemiologia, charakterystyka kliniczna i leczenie, zapobieganie i kontrola zakażeń, produkty lecznicze, szczepionki i oczywiście względy etyczne. W tym sensie opracowanie szczepionki jest jednym z głównych celów tych badań.

Czym są szczepionki i jak się je opracowuje

Aby zrozumieć trochę o rozwoju szczepionek i o tym, jak szczepionki zwalczają pewne rodzaje chorób, musimy zrozumieć, jak one działają. Według WHO szczepionka to preparat mający na celu wytworzenie odporności na daną chorobę poprzez stymulację produkcji przeciwciał. Kiedy wirus po raz pierwszy dostanie się do organizmu, potrzeba czasu, aby organizm wyprodukował przeciwciała, które mogą go zwalczyć. Jeśli jednak organizm rozpozna wirusa, może szybko uruchomić obronę przed najeźdźcą i zapobiec rozwojowi infekcji.

W tym sensie szczepionki dają organizmowi szansę wytworzenia własnych przeciwciał i obrony przed wirusem, na który może być narażony w przyszłości. Choć nie wszystkie szczepionki działają w ten sam sposób, ani nie mają tego samego poziomu gotowości immunologicznej, są one podstawowym sprzymierzeńcem w zapobieganiu rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych.

W każdym razie badania nad szczepionką COVID-19 są bardzo ważnym filarem w walce z tą chorobą. Jest to jednak praca, która wymaga czasu.

Jak długo trwa opracowanie szczepionki? Etapy wdrażania i komercjalizacji

Szczepionka może być gotowa w ciągu sześciu do 22 miesięcy. Podobnie do opracowania szczepionki potrzebne są cztery etapy.

Dwa pierwsze to fazy basic science i post-basic science, w których naukowcy oceniają, czy istnieje rzeczywiste zapotrzebowanie na szczepionkę i ustalają możliwość jej zastosowania w zagrożonej populacji. Trzeci etap odpowiada fazie badań przedklinicznych na modelach zwierzęcych, które są niezbędne do określenia właściwości antygenu uodparniającego. W oparciu o wyniki tej fazy można sformułować go wraz z szeregiem innych elementów i w ten sposób przejść do produkcji i ostatniej fazy: badań klinicznych. Ta faza z kolei dzieli się na cztery kolejne, aż do wprowadzenia na rynek. Ta faza obejmuje zastosowanie u ludzi i testowanie.

Postęp: trzy szczepionki w badaniach klinicznych i liczne eksperymenty w toku

Jeśli chodzi o rozwój szczepionki przeciwko koronawirusowi, to według amerykańskiego Narodowego Instytutu Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID), szczepionka przeciwko wirusowi nie byłaby gotowa do wdrożenia przed upływem roku. Jednak obecnie trzy szczepionki są w fazie prób, a 70 innych w fazie rozwoju - wynika z raportu wydanego przez WHO 13 kwietnia. Podobnie WHO ogłosiła po tym sprawozdaniu, że otrzymała wnioski o przegląd i zatwierdzenie ponad 40 testów diagnostycznych.

W każdym razie propozycje szczepionek kandydujących, które są w fazie rozwoju klinicznego, pochodzą z badań prowadzonych przez Chiny (z czterema propozycjami), Stany Zjednoczone (z dwoma propozycjami) i Wielką Brytanię (z jedną propozycją), przy czym ta ostatnia należy obecnie do najważniejszych i najbardziej zaawansowanych.

Szczepionka opracowana przez Wielką Brytanię jest wynikiem badań prowadzonych przez Uniwersytet Oksfordzki, jedną z najbardziej prestiżowych uczelni na świecie. Naukowcy biorący udział w badaniach stworzyli w tym celu zespół Oxfrod Vaccine Group.

Szczepionka ta obejmuje około 800 osób, które wezmą udział w fazie badań klinicznych. Pierwsza dawka testowa została podana 23 kwietnia, a w planach jest powtarzanie procedury z coraz większą liczbą uczestników. Zespół szacuje, że do września tego roku będzie miał co najmniej milion dawek do przetestowania szczepionki.

Jeśli chodzi o inwestycje, to rząd brytyjski przeznaczył około 23 mln dolarów dla zespołu badawczego z Oksfordu. Szczepionka nie byłaby jednak gotowa przed majem 2021 roku.

Inną szczepionką będącą obecnie w fazie badań klinicznych jest propozycja opracowana przez US National Institutes of Health. Kolejna faza testów tej szczepionki ma się rozpocząć w czerwcu, po tym jak pierwsza osoba otrzymała eksperymentalne leczenie w marcu. W szczepionce wzięło udział 45 zdrowych uczestników w wieku od 18 do 55 lat. Badania nad szczepionką mają się zakończyć do czerwca 2021 roku.

Chociaż Chiny opracowują cztery potencjalne szczepionki, tylko jedna z nich jest w fazie badań klinicznych. Nad tą szczepionką pracują firmy CanSino Biologics i Beijing Institute of Biotechnology, których propozycja to genetycznie zmodyfikowany zastrzyk, który został kiedyś opracowany przeciwko Eboli. Szacowane zakończenie prac nad szczepionką to okres od grudnia 2020 do grudnia 2022 roku. W badaniu bierze udział 108 zdrowych uczestników w wieku od 18 do 60 lat.

Inny wkład i badania

Oprócz rozwoju tych trzech propozycji, warto zwrócić uwagę na inne ważne propozycje. Tymczasem na Uniwersytecie w Pittsburghu (USA) opracowano u myszy przeciwciała dla kandydata na szczepionkę. Ustalenie to nastąpiło w dniu 2 kwietnia 2020 r. Naukowcy muszą jednak uzyskać zgodę władz na rozpoczęcie fazy prób na ludziach, co wymaga czasu.

Podobnie kraje takie jak Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Holandia i Australia prowadzą badania kliniczne ze szczepionką BCG, która była wcześniej stosowana przeciwko gruźlicy. Według naukowców idących tym tropem BCG jest rodzajem szczepionki, która może chronić przed chorobami niekoniecznie tymi, na które była pierwotnie przeznaczona.

Izrael i Stany Zjednoczone zatwierdziły niedawno szczepionkę przeciwko wirusowi opracowaną przez Jonathana Gershoniego, izraelskiego naukowca i profesora na Wydziale Biologii Komórkowej i Biotechnologii Molekularnej Uniwersytetu w Tel Awiwie. Według Gershoniego, szczepionka ma celować w motyw wiążący receptory wirusa, czyli jego słaby punkt. Jednak szczepionka musi jeszcze przejść przez poszczególne etapy rozwoju.

Z drugiej strony, światowej sławy firmy farmaceutyczne poczyniły pewne postępy. Na przykład Sanofi (Francja) i GlaxoSmithKline (GSK, brytyjska firma) nawiązały współpracę w celu opracowania szczepionki przeciwko koronawirusowi. Obie firmy twierdzą, że do połowy 2021 roku mogą mieć lek zapobiegający tej chorobie.

Pzifer, jedna z wiodących na świecie firm farmaceutycznych, ogłosiła niedawno postęp w pracach nad potencjalnym lekiem na koronawirusa i poinformowała o postępach w pracach nad ewentualną szczepionką. Amerykańska firma ogłosiła, że według wstępnych badań związek wiodący i jego analogi mogą być inhibitorami wirusa. Pzifer może wówczas rozpocząć badania przedkliniczne obejmujące dodatkowy profil przeciwwirusowy, a także inwestycje w materiały przyspieszające te badania.

Ponadto Pzifer i BioNTech (niemiecka firma farmaceutyczna) osiągnęły porozumienie, w którym zgodziły się na wspólne opracowanie szczepionki i planują przeprowadzenie badań na ludziach do końca kwietnia. Jeśli próby zakończą się sukcesem, obie firmy zapewniłyby, że szczepionka mogłaby zostać wprowadzona na rynek w ciągu roku. Należy zauważyć, że wszystkie badania nad szczepionkami są koordynowane przez WHO.

Podsumowując, podczas gdy całkowita liczba osób zakażonych rośnie każdego dnia i osiągnęła już 2 miliony w skali globalnej, postępy w zakresie szczepionki są na dobrej drodze. Nie jest to jednak proces natychmiastowy. W tym sensie środki zapobiegawcze są kluczowe, aby w jakiś sposób kontrolować wirusa i wyeliminować go z pewnych obszarów lub przynajmniej zmniejszyć liczbę zakażonych osób.

Środki zapobiegawcze przeciwko wirusowi

Wreszcie, oto kilka środków zapobiegawczych, które można wziąć pod uwagę, aby uniknąć zachorowania na COVID-19. Jak już wspomnieliśmy, wirus ten jest wysoce zakaźny, a jednym z największych zagrożeń jest fakt, że wielu chorych początkowo nie wykazuje żadnych objawów, a przy okazji ma kontakt z innymi osobami lub przedmiotami. Poniżej wyjaśniamy, jakie środki zapobiegawcze powinieneś zastosować:

• Zostań w domu: tylko w ten sposób możemy uniknąć kontaktu z innymi ludźmi i zarażenia ich lub siebie. Jeśli musisz wyjść na zewnątrz, upewnij się, że nosisz maskę i zakrywasz nos i usta. Podobnie należy stosować dystans społeczny, który polega na przebywaniu w odległości co najmniej 2 metrów od siebie.
• Często myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund. Można też użyć roztworów alkoholowych.
• Nie należy dotykać oczu, nosa i ust brudnymi rękami.
• Nie należy mieć kontaktu z osobami, które mają jakiekolwiek objawy choroby układu oddechowego, takie jak kichanie czy kaszel.
• Nie należy dzielić się jedzeniem ani naczyniami bez ich odpowiedniej dezynfekcji. Aby prawidłowo zdezynfekować przedmioty, należy pamiętać o stosowaniu co najmniej 70% roztworów alkoholu i dokładnym umyciu rąk zarówno przed, jak i po dezynfekcji.
• Zakryj usta i nos wewnętrzną stroną łokcia lub chusteczkami, jeśli kaszlesz lub kichasz. Po tym czasie należy umyć ręce.
• Po powrocie do domu, jeśli wyszedłeś z domu, koniecznie upierz ubrania, które masz na sobie i zdezynfekuj wszystkie przedmioty, które miały kontakt ze światem zewnętrznym, np. telefony komórkowe, klucze, karty itp. Należy również dokładnie wykąpać się lub w każdym przypadku zdezynfekować się roztworem alkoholu.
• Kolejny ważny fakt: jednorazowe rękawiczki są mniej bezpieczne niż się ludziom wydaje. Rękawiczki te nie chronią przed zakażeniem chorobą, a nawet mogą zwiększać ryzyko, ponieważ wirus może tam pozostać, a osoba może dotykać twarzy lub innych przedmiotów. Najbardziej zalecanym środkiem jest dokładne umycie rąk wodą z mydłem przez 20 sekund.

Krótko mówiąc, cały świat przechodzi przez bezprecedensową fazę. Trwają prace nad szczepionkami, ale główna odpowiedzialność spoczywa na nas: możemy zmniejszyć zakres działania i agresywność tego wirusa, jeśli podejmiemy działania.